Wiele osób mieszka w jednym kraju, a pracuje w innym. Czym jednak charakteryzuje się pracownik transgraniczny? Czy ma inne prawa lub obowiązki niż osoba wykonująca stale pracę poza granicami Polski?
Mianem pracownika transgranicznego określa się osobę, która pracuje na własny rachunek lub też jest zatrudniona w państwie członkowskim innym niż państwo zamieszkania i do którego wraca każdego dnia lub co najmniej raz w tygodniu.
Ubezpieczenie pracownika transgranicznego
Gdzie w takiej sytuacji jest ubezpieczony pracownik transgraniczny? Obejmuje go ubezpieczenie zdrowotne w kraju, w którym aktualnie pracuje. Należy jednak przy tym pamiętać, że takiej osobie przysługuje pełen zakres świadczeń zdrowotnych zarówno w kraju zatrudnienia, jak i w kraju zamieszkania.
Zdarzają się niekiedy sytuacje, iż decyzja o pracy w sąsiednim kraju nie jest decyzją samego poszukującego pracy, ale wynika z faktu oddelegowania do oddziału firmy w innym kraju przez pracodawcę. W tej sytuacji, jeśli pracownik przygraniczny jest oddelegowany decyzją swojego pracodawcy, który świadczy usługi na terytorium tego samego lub też innego państwa członkowskiego, zachowuje swój status pracownika przygranicznego przez okres czterech miesięcy, nawet wtedy, gdy w tym okresie nie powraca codziennie lub raz w tygodniu do państwa zamieszkania.
Przepisy Unii Europejskiej dotyczące zabezpieczenia społecznego chronią pracowników przygranicznych w taki sam sposób jak inne grupy osób, do których mają zastosowanie powyższe przepisy. Co to oznacza? Przede wszystkim pracownik transgraniczny, poza ubezpieczeniem w kraju, w którym pracuje, ma prawo do świadczeń rodzinnych, w tym dla członków rodziny mieszkających w innym państwie. Ponadto taki pracownik będzie też otrzymywał oddzielną emeryturę z każdego państwa, w którym był ubezpieczony co najmniej rok.
„Podwójna rejestracja”
Termin ten w praktyce oznacza, iż pracownik transgraniczny ma prawo do rejestracji zarówno w państwie zamieszkania, jak i w państwie zatrudnienia. W jego przypadku pierwszeństwo obowiązków bezrobotnego istnieje w państwie zamieszkania, natomiast wypłata świadczeń za okres od trzech do pięciu miesięcy następuje na koszt państwa zatrudnienia.
Jak ustalić miejsce zamieszkania?
Aby móc korzystać z praw przysługujących pracownikowi transgranicznemu na mocy przepisów Unii Europejskiej, pracownik musi mieć ustalone miejsce zamieszkania. W celu jego ustalenia pod uwagę brane są określone czynniki, między innymi czas trwania i ciągłość pobytu na terytorium zainteresowanych państw członkowskich, sytuacja rodzinna oraz więzi rodzinne, sytuacja mieszkaniowa, a przede wszystkim fakt, czy podana sytuacja ma charakter stały. Ponadto pod uwagę brana jest także specyfika wykonywanej pracy, zwłaszcza miejsce, w którym praca ta jest zwykle wykonywana, jej stały charakter oraz czas trwania każdej umowy o pracę. Oprócz tego znaczenie mają także: sytuacja rodzinna i więzy rodzinne, prowadzenie jakiejkolwiek działalności o charakterze niezarobkowym, a w przypadku studentów także źródło ich dochodu. Bardzo ważne przy ustaleniu miejsca mieszkania jest też wskazanie państwa członkowskiego, w którym osoba uważana jest za mającą miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Na podstawie wskazanych wyżej czynników ustalany jest status pracownika transgranicznego, a tym samym ustalane są też prawa, które go dotyczą i obowiązują zarazem. Pracownik transgraniczny jest bowiem specyficznym typem pracownika, którego status i prawa regulują określone przepisy unijne.
Joanna Niemyjska, Zielona Linia